Trời tháng 10, sang đông nên hổm rày, Sài Gòn cứ đổ mưa, giông và gió hoài, như nhắc nhớ, chứa chan những nỗi niềm riêng cho tất cả những con người lữ thứ, đang bám víu Sài Gòn này trong cuộc mưu sinh… Trong guồng quay ấy, thân người bé nhỏ như mình, tôi không khác khỏi…
Cuộc đời tôi quẩn quanh, được nuôi nấng bởi ruộng, đồng, bởi những điều bình dị nhất… nên khi lữ thứ như ri, không khỏi chạnh lòng từ những điều nhỏ nhất…
Tôi nhớ xứ Quảng, quê mình…
Ở ngoải, đang bước vào những ngày đầu tiên của mùa gió bấc, mưa lạnh tỉ tê…
***
Tháng mười mưa gió này, có ngày nhớ ơn, vinh danh những người phụ nữ Việt, những người đã xuất hiện, đi cạnh bên tôi, từ họ mà tôi có vóc dáng, nhân cách, cuộc đời này, đầu tiên và tất nhiên, người mình nhớ nhất không ai khác chính là Mẹ…
Bâng khuâng, tôi nhớ người Mẹ của tôi như nhớ người Mẹ nào không tên, mà phận số cơ cực một kiểu y hệt của đa phần người Mẹ Việt…
“…bên kia sông,
Mẹ già nua còm cõi gánh hàng rong,…
Dăm miếng cau khô, mấy lọ phẩm hồng,
Vài thếp giấy dầm hoen sương sớm…”
Ấy là Mẹ của tôi, người phụ nữ vốn ít học, cùng cha tôi, vỏn vẹn tới đệ ngũ lớp, nhưng đủ sức toan tính cho vừa bảy miệng ăn, nuôi đủ mấy đứa con học tới nơi tới chốn, chẳng lấy của ai hạt thóc nào, quẩn quanh chỉ buôn thúng bán bưng, con gà, con vịt, và ngô, khoai, ruộng, lúa…
Người phụ nữ quẩn quanh, thường tình ấy là Mẹ của tôi, bùi ngùi tôi nhớ:
“Mẹ ta không có yếm đào,
Nón mê thay nón quai thao đội đầu,
Rối ren tay bí tay bầu,
Váy nhuộm bùn, áo nhuộm nâu bốn mùa,
Cái cò, sung chát đào chua,
Câu ca Mẹ hát gió đưa về trời”…
Ấy là Mẹ của tôi, một đời, ít học ít biết, mà bụng dạ làu làu vanh vách những Kim Vân Kiều Truyện, những Lục Vân Tiên, cùng vô số ca dao, lời ru… Nào là “chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”… nào là “nhớ câu kiến ngãi bất vi”… Mẹ, bầu sữa mát của Mẹ, chúng con đã chia nhau uống cạn, nên mới có hình hài vóc dáng hôm nay; và, câu ca, câu thơ Mẹ hát con hãy còn ngân nga, hãy còn nuôi nấng tâm hồn con, hãy còn thơ thới, khoan khoái mỗi bận quá nhọc lòng với cuộc đời này mà tìm về bên Mẹ nghe lại…
Mẹ dạy chúng con gạt bỏ đi những nỗi tị hiềm, rằng sông cứ chảy đời sông, suối vẫn trôi đời suối, và đời người là để sống…
Thực là, “ta đi trọn kiếp con người, cũng không đi hết mấy lời Mẹ ru…”…
***
Tôi nhớ, mùa này, khi còn bé nhỏ, lúc học bài khuya… những ngày đó, chỉ còn con, Mẹ và đêm, bên hè là tiếng mưa rơi, ếch nhái kêu, và, nôn nao phía quốc lộ xa xôi là tiếng xe chạy thao láo, lao vùn vụt trong đêm, gợi cho con người những mong muối rời đi… trốn chạy khỏi vùng đất mưa gió rét nứt môi…
Và thật sự là rời đi…
Bẵng đi một khoảng, không chủ đích cũng chẳng đếm cùng đong, mà hơn 3 năm xa nhà, xa Mẹ, Ba, tôi đi tìm kiếm những phồn hoa đô hội, nơi ánh sáng rợp trời… Sài phố… Vận vào câu thơ xưa cũ thấy y hệt với mình, “người đi, ừ nhỉ? Người đi thật… ba năm Mẹ già cũng đừng mong…”…
***
Mẹ tôi, những mùa này, còn buôn gánh bán bưng, vì lòng Mẹ rất đỗi bình dị, nhưng cũng bao la như bất cứ người Mẹ nào, lũ con dù không đến nỗi thiếu thốn Mẹ vẫn chẳng muốn nhận của đứa nào, Mẹ bảo: “Mẹ hãy còn khỏe, Mẹ kiếm đồ ăn, để ba bây kiếm hạt gạo, khỏi phiền bây, để mơi này, tao hết sức, bây hẵng lo”… Và, lũ con được cha Mẹ nuôi khôn lớn, học hành đủ cả, bay đi khắp nơi, để riêng Mẹ, với Ba, trong căn nhà tối, như nỗi hiu quạnh của người già…
“…Bóp bụng nuôi con thành ông trạng, ông nghè
Sáu mươi tuổi Mẹ lội bùn cấy hái
Ông trạng áo dài, ông trạng sống ly quê…”…
(Thơ: Nguyễn Sĩ Đại)
***
Những ngày tháng 10 nhớ ơn phụ nữ Việt này, Mẹ hẳn sẽ chẳng cần có hoa hồng… Mẹ, hẳn sẽ cần chúng tôi hơn, ở bên Mẹ, cùng Ba, ngày nào quý hóa ngày đó…
Vì mùa nay, bây giờ, khi Cha đang lâm vào cơn bạo bịnh… bên trời, mưa gió vẫn bay… bên giường cha nằm, cũng chỉ có Mẹ sớm hôm bưng nước đưa cơm chăm sóc… Mẹ, giờ không chiến đấu để mưu sinh và lo cho con cái nữa, Mẹ, giờ là dùng hết sức bình sinh, cùng cả nước mắt, chiến đấu để níu kéo Ba ở lại bên đời…
Trong thâm tâm tôi bây giờ, dấy lên nỗi sợ vô cùng, sợ một mai Mẹ già, Cha mất, rồi được mất cũng chẳng để làm gì, lúc đó, dẫu rằng:
“…Người đàn ông về nhà với Mẹ,
Tựa đầu vào bờ vai gầy,
Khoe Mẹ những gì mình có,…”
Thì rằng:
“…Mẹ đong chưa đầy bàn tay…”…
(Thơ: Thế Thịnh)
Nguyễn Song Toàn
Đơn vị: HET